คู่มือการเลือกใช้ อุปกรณ์ป้องกันการตก (Fall Protection Systems) อย่างละเอียด

คู่มือการเลือกใช้อุปกรณ์ป้องกันการตก (Fall Protection Systems) อย่างละเอียด

1. บทนำ

อุปกรณ์ป้องกันการตก (Fall Protection Systems) เป็นองค์ประกอบสำคัญของการป้องกันการตกที่ช่วยลดแรงกระแทกและป้องกันอันตรายจากการตกจากที่สูง เราควรเลือกใช้อุปกรณ์ที่เหมาะสมและคำนึงถึงความปลอดภัย ความสะดวกสบาย และมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง

2. องค์ประกอบของระบบป้องกันการตก

ระบบป้องกันการตกที่มีประสิทธิภาพต้องประกอบด้วยองค์ประกอบหลักต่อไปนี้:

2.1 สายรัดตัวแบบเต็มตัว (Full-Body Harness)

สายรัดตัวแบบเต็มตัวเป็นอุปกรณ์หลักที่ช่วยกระจายแรงจากการตกไปทั่วร่างกาย ลดความเสี่ยงของการบาดเจ็บ ควรเลือกตามปัจจัยต่อไปนี้:

• การออกแบบ: เลือกที่มีสายรัดไหล่ เอว และขาที่ปรับขนาดได้เพื่อให้พอดีกับผู้ใช้งาน
• มาตรฐานความปลอดภัย: ควรผ่านมาตรฐาน OSHA, ANSI, หรือ EN
• การเลือกวัสดุ:
  • โพลีเอสเตอร์ (Polyester): ทนต่อรังสี UV และสารเคมี เหมาะกับงานกลางแจ้ง
  • ไนลอน (Nylon): ยืดหยุ่นสูงและดูดซับแรงกระแทกได้ดี เหมาะกับงานที่ต้องการความคล่องตัว
  • เคฟลาร์ (Kevlar): ทนไฟและความร้อน เหมาะกับงานเชื่อมและงานอุตสาหกรรมที่มีอุณหภูมิสูง
  • Nomex®: ทนต่อสารเคมีและไฟ เหมาะกับอุตสาหกรรมปิโตรเคมีและไฟฟ้า

2.2 เชือกกันตกและเชือกรักษาระยะ (Connecting Lanyards)

ประเภทของเชือก Lanyards สามารถแบ่งได้ตามวัตถุประสงค์ในการใช้งานดังนี้

• เชือกในลักษณะรักษาตำแหน่ง (Restrain Lanyard) ความยาวเชือกควรมีระยะสั้นที่สุดเพื่อไม่ให้ผู้ใช้พลัดตกไปเกิน 2 ฟุต ซึ่งเชือกสามารถทำจากวัสดุได้หลายชนิดทั้ง ลวดสลิง, โซ่, เชือกไนล่อน (โพลีเอไมด์)

• เชือกสำหรับป้องกันการตก (Fall Absorbing Lanyard) จะทำจากเหล็ก ไนล่อน(โพลีเอไมด์)หรือเส้นใย Dacron โดยอาจจะมีเสริมอุปกรณ์ดูดซับแรง (Shock-Absorb) เพื่อลดแรงกระแทกเวลาตก ซึ่งให้จำไว้ว่าเชือกจะต้องช่วยไม่ทำให้เกิดแรงสูงสุดที่เข็มขัดรัดลำตัว (Full-Body Harness)เกิน 1800 ปอนด์เวลาตก และความยาวเชือกสูงสุดจะต้องไม่ทำให้ผู้ใช้งานตกลงมาเกิน 6 ฟุต

• เชือกช่วยชีวิต (Lifelines) เพื่อเพิ่มความหลากหลายในการใช้งานให้กับระบบการป้องกันการตก โดยจะใช้ร่วมกับอุปกรณ์ยึดจับเชือก(Rope Grap) เชือกช่วยชีวิตทำให้ผู้ใช้งานเคลื่อนไหวได้ไปตามความยาวของเชือกที่ขึงอยู่ แทนที่จะต้องปลดและหาจุดยึดใหม่ตลอดเวลา โดยอุปกรณ์ยึดจับเชือก(Rope Grap) จะทำหน้าที่ยัดจับเชือกโดยอัตโนมัติที่เกิดการตกขึ้น

โดยลักษณะของเชือกต่างๆมีลักษณะดังนี้

• เชือกกันตกแบบมาตรฐาน (Standard Lanyards):

ลักษณะ: เชือกกันตกแบบมาตรฐานมีความยาวคงที่ ปกติอยู่ระหว่าง 1.5 ถึง 2 เมตร

การใช้งาน: เหมาะสำหรับงานที่มีความเสี่ยงต่ำและมีพื้นที่เพียงพอสำหรับการตกอย่างปลอดภัย ควรตรวจสอบให้แน่ใจว่าระยะตกที่เป็นไปได้ไม่เกินระยะที่เชือกสามารถรองรับได้

• เชือกกันตกแบบดูดซับแรงกระแทก (Shock-Absorbing Lanyards):

ลักษณะ: มีระบบดูดซับแรงกระแทกเพื่อลดแรงที่ส่งไปยังผู้ใช้งานเมื่อเกิดการตก

การใช้งาน: เหมาะสำหรับงานที่มีความเสี่ยงสูงต่อการตกหรือในสถานที่ที่มีระยะตกจำกัด ระบบดูดซับแรงกระแทกช่วยลดความรุนแรงของการบาดเจ็บ

• เชือกกันตกแบบปรับความยาวได้ (Adjustable Lanyards):

ลักษณะ: สามารถปรับความยาวของเชือกได้ตามความต้องการของผู้ใช้งาน

การใช้งาน: เหมาะสำหรับงานที่ต้องการความยืดหยุ่นในการเคลื่อนที่หรือการทำงานในพื้นที่จำกัด

• เชือกกันตกแบบคู่ (Twin-Leg Lanyards):

ลักษณะ: มีสองขาเชื่อมต่อ ช่วยให้ผู้ใช้งานสามารถย้ายจุดยึดได้โดยไม่ต้องปลดเชือกทั้งหมด

การใช้งาน: เหมาะสำหรับงานที่ต้องการการเคลื่อนที่บ่อยครั้ง เช่น งานบนโครงสร้างหรือเสาสูง

• เชือกกันตกแบบดึงกลับอัตโนมัติ (Self-Retracting Lifelines – SRLs):

ลักษณะ: เชือกจะดึงกลับอัตโนมัติตามการเคลื่อนที่ของผู้ใช้งาน และล็อกทันทีเมื่อเกิดการตก

การใช้งาน: เหมาะสำหรับงานที่ต้องการการเคลื่อนที่ในระยะทางยาว และต้องการลดระยะการตก

2.3 จุดยึด (Anchorage Points)

จุดยึดเป็นส่วนที่รองรับแรงจากการตกโดยต้องมีความแข็งแรงและผ่านมาตรฐานความปลอดภัย:

• ควรมีความสามารถในการรองรับน้ำหนักไม่น้อยกว่า 5,000 ปอนด์ (22.2 kN)
• อาจเป็นจุดยึดแบบถาวรหรือแบบเคลื่อนย้ายได้ขึ้นอยู่กับประเภทงาน
• ต้องติดตั้งโดยผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้มั่นใจว่ามีความปลอดภัยสูงสุด

2.4 D-Ring ของสายรัดตัว (D-Ring on Full-Body Harness)

D-Ring เป็นจุดเชื่อมต่อสำคัญของระบบหยุดการตก ควรเลือกให้เหมาะสมกับประเภทงาน:

• D-Ring ด้านหลัง (Back D-Ring): จุดยึดหลักสำหรับระบบหยุดการตก เนื่องจากช่วยกระจายแรงกระแทกไปทั่วร่างกาย
• D-Ring ด้านหน้า (Chest D-Ring): ใช้ร่วมกับเชือกช่วยปีน (Ladder Climbing Systems) เหมาะสำหรับการปีนขึ้นที่สูง
• D-Ring ด้านข้าง (Side D-Rings): ใช้สำหรับงานที่ต้องการการทรงตัว เช่น งานบนเสาสูง
• D-Ring ด้านเอว (Waist D-Ring): ใช้ในงานที่ต้องการระบบรองรับการทำงานในตำแหน่งคงที่ (Work Positioning)

3. มาตรฐานความปลอดภัยที่สำคัญ

3.1 มาตรฐาน OSHA (Occupational Safety and Health Administration)

• กำหนดให้จุดยึดต้องรองรับแรงดึงไม่น้อยกว่า 5,000 ปอนด์ต่อผู้ใช้หนึ่งคน
• ระบบกันตกต้องจำกัดระยะตกไม่เกิน 6 ฟุต และจำกัดแรงกระแทกที่ร่างกายไม่เกิน 1,800 ปอนด์

3.2 มาตรฐาน ANSI (American National Standards Institute)

• ANSI Z359.1 กำหนดมาตรฐานด้านประสิทธิภาพของสายรัดตัว จุดยึด และเชือกกันตก
• ระบบกันตกต้องมีพิกัดรับน้ำหนักไม่น้อยกว่า 3,600 ปอนด์สำหรับจุดเชื่อมต่อ D-Ring

3.3 มาตรฐาน EN (European Norms)

• EN 361: มาตรฐานสำหรับ Full-Body Harness ต้องรองรับแรงดึงได้ไม่น้อยกว่า 15 kN (3,372 ปอนด์)
• EN 362: มาตรฐานสำหรับข้อต่อ (Connectors) ต้องผ่านการทดสอบแรงดึงที่ 20 kN (4,500 ปอนด์)
• EN 355: มาตรฐานสำหรับเชือกดูดซับแรงกระแทก ต้องลดแรงตกกระแทกให้ต่ำกว่า 6 kN (1,350 ปอนด์)
• EN 795: มาตรฐานสำหรับจุดยึด ต้องรองรับแรงดึงได้ไม่น้อยกว่า 12 kN (2,698 ปอนด์)
• EN 353-2: มาตรฐานสำหรับเชือกแนวตั้งที่ใช้กับระบบกันตกแนวตั้ง ต้องทนแรงดึงได้ไม่น้อยกว่า 15 kN
• EN 358: มาตรฐานสำหรับอุปกรณ์ช่วยทรงตัว ต้องรองรับแรงดึงได้ไม่น้อยกว่า 15 kN
• EN 813: มาตรฐานสำหรับเข็มขัดนิรภัยแบบนั่ง (Sit Harness) ต้องรองรับแรงดึงได้ไม่น้อยกว่า 15 kN
• EN 1496: มาตรฐานสำหรับระบบช่วยกู้ภัย ต้องรองรับแรงดึงไม่น้อยกว่า 15 kN
• EN 12841: มาตรฐานสำหรับอุปกรณ์ปรับความตึงของเชือก ต้องผ่านการทดสอบแรงดึงไม่น้อยกว่า 12 kN
• EN 16415: มาตรฐานสำหรับจุดยึดที่ใช้สำหรับผู้ใช้งานหลายคน ต้องรองรับแรงดึงได้ไม่น้อยกว่า 13 kN

3.4 ความสะดวกสบายและการออกแบบตามหลักสรีรศาสตร์

• เลือกสายรัดที่บุฟองน้ำบริเวณไหล่และเอวเพื่อลดการกดทับ
• ตรวจสอบระบบล็อกว่าใช้งานง่ายและปรับได้ตามขนาดร่างกาย

4. สรุป

การเลือกใช้อุปกรณ์ระบบป้องกันการตกต้องพิจารณาทั้งด้านความปลอดภัย มาตรฐานที่เกี่ยวข้อง และความสะดวกสบายของผู้ใช้งาน การตรวจสอบมาตรฐาน OSHA, ANSI และ EN อย่างเคร่งครัดช่วยให้มั่นใจได้ว่าอุปกรณ์ที่เลือกใช้มีคุณภาพและสามารถปกป้องผู้ใช้งานจากอันตรายได้อย่างมีประสิทธิภาพ